Ως χάρτης καταγραφής έμφυλης βίας, έχουμε συγκεντρώσει σχεδόν 500 περιστατικά, και μέχρι στιγμής έχουμε καταφέρει να καταγράψουμε πάνω από 200. Περιστατικά βιασμών, γυναικοκτονιών, παρενοχλήσεων κ.α.
Αυτή η καταγραφή ξεκίνησε από την ανάγκη μας να έχουμε ένα αρχείο περιστατικών, ώστε όποτε κάποιος αμφισβητεί την πραγματική διάσταση της έμφυλης βίας, να μπορούμε να απαντήσουμε με δεδομένα. Βέβαια όσα δεδομένα κι αν μαζέψουμε, αυτή η ερώτηση δεν αντικρούεται γιατί η αμφισβήτηση της βίας κατά των γυναικών δεν πηγάζει από την έλλειψη αποδείξεων, αλλά από τον έμφυτο μισογυνισμό της κοινωνίας –γι αυτό και βλέπουμε την καταγραφή σαν εργαλείο συμπληρωματικό ως προς το φεμινιστικό κίνημα, που από πέρυσι βρίσκεται σε άνοδο και προσπαθεί να αρθρώσει πλαίσιο διεκδικήσεων.
Τον τελευταίο καιρό αυτό το πλαίσιο διεκδικήσεων περιστρέφεται γύρω από την γυναικεία αυτοάμυνα. Με τις υποθέσεις τριών γυναικών –της Ν. που αθωώθηκε και των Π. και Τ. που καταδικάστηκαν- η συζήτηση μετατοπίζεται από την ίδια την έμφυλη βία, στην απάντηση των γυναικών σε αυτήν. Η Ν., η Π. και η Τ. απάντησαν σε επιθέσεις αντρών τραυματίζοντας τους και βρέθηκαν στο εδώλιο της κατηγορούμενης.
Θα θέλαμε να είμαστε σε θέση να πούμε ότι έχουμε πλέον περάσει στο στάδιο της αντίστασης, στα δικαστήρια όμως φάνηκε ότι οι γυναίκες αυτές, όπως και κάθε γυναίκα που θα καταφέρει να αμυνθεί σε μια τέτοια επίθεση, αντιμετωπίζονται από την δικαιοσύνη σαν βίαιοι θύτες. Ο λόγος; Το δικαστήριο, όπως και η κοινωνία, αρνείται να αναγνωρίζει ότι ήταν θύματα κακοποίησης, ότι κινδύνεψαν να βιαστούν ή να πεθάνουν. Και αυτό δυστυχώς επιβεβαιώνει την ανάγκη απόδειξης ότι η έμφυλη βία υπάρχει και μας απειλεί, και κατ’ επέκταση της ύπαρξης ενός αρχείου περιστατικών έμφυλης βίας.
Η προσπάθεια καταγραφής των περιστατικών έμφυλης βίας είναι παγκόσμια. Άλλωστε, η βία και ο σεξισμός αποτελούν καθημερινά βιώματα όλων των γυναικών του κόσμου και κατ’ επέκταση διαμορφώνουν ένα συλλογικό βίωμα, το οποίο με τη βοήθεια της τεχνολογίας και των social media βρίσκει έκφραση στη καταγραφή και τη καταγγελία του. Ενδεικτικά αναφέρουμε κάποιους από τους χάρτες που καταγράφουν την έμφυλη βία σε όλο τον κόσμο.
Στην Ινδία, η ομάδα της Καταγραφής της Σεξουαλικής Βίας αποτελεί πρωτοβουλία μιας ομάδας γυναικών που ασχολείται με τη έκδοση λογοτεχνικών ιστοριών και πεζού λόγου με θέμα τη σεξουαλική βία στη Νότια Ασία. Τα περιστατικά αναρτώνται ανώνυμα από τα ίδια τα θύματα στο χάρτη. Μέσω του χάρτη η ομάδα ελπίζει ότι η καταγραφή αυτή αφενός θα δώσει φωνή στα θύματα της σεξουαλικής βίας, ώστε να μπορέσουν να μοιραστούν την ιστορία τους και αφετέρου θα αποτελέσει το έναυσμα για την αναθεώρηση της αντίληψης των έμφυλων ρόλων στην Ινδία αλλά και της ασυλίας που φαίνεται να απολαμβάνουν οι βιαστές στην ινδική κοινωνία.
Στο Μεξικό, η πιο ακριβής μέχρι στιγμής καταγραφή των γυναικοκτονιών αποτελεί ο Χάρτης γυναικοκτονιών στο Μεξικό, ο οποίος από το 2016 έως και τον Ιούνιο του 2017 έχει καταγράψει 2.355 δολοφονίες γυναικών. Η γυναίκα πίσω από το χάρτη αυτόν χρησιμοποιεί το ψευδώνυμο «Πριγκίπισσα» για την ασφάλεια τη δική της και την οικογένεια της. Αποφάσισε να αρχίσει την καταγραφή αυτή γιατί ήθελε να δώσει ένα όνομα στο κάθε θύμα ώστε καμία γυναίκα να ξεχαστεί ποτέ. Τα περιστατικά τα αναζητεί και αυτή στις ειδήσεις και στις επίσημες ανακοινώσεις της αστυνομίας ενώ στη σελίδα του facebook λαμβάνει ενημερωτικά δελτία από το Τύπο, προτάσεις από πολιτικούς και νομοθέτες αλλά το κυριότερο λαμβάνει μηνύματα από τους οικείους των δολοφονημένων. Η καταγραφή του ονόματος και του τόπου δολοφονίας είναι ένας τρόπος αναγνώρισης της αξίας της ζωής του θύματος. Επίσης, ο χάρτης μπορεί να αποτελέσει και μια ευκαιρία ταυτοποίησης μοτίβων των γυναικοκτονιών στο Μεξικό, εντοπισμού των προβληματικών περιοχών όπου λαμβάνουν χώρα οι δολοφονίες, παράθεσης πηγών και δομών βοήθειας και ενθάρρυνσης για τη πρόληψη των γυναικοκτονιών.
Στην Αίγυπτο, μια ομάδα εθελοντών από το 2010 κιόλας, με τη βοήθεια των κοινωνικών δικτύων και διαφόρων τεχνικών συλλογής δεδομένων τύπου crowdsourcing συλλέγει καταγγελίες είτε θυμάτων είτε μαρτύρων και καταγράφει τα περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης στο Χάρτη σεξουαλικής παρενόχλησης. Η ομάδα θεωρεί ότι κάθε περιστατικό εφόσον καταγράφεται συντελεί στην σταδιακή κατάρριψη του στερεότυπου όπου το φταίξιμο το έχει το θύμα και όχι ο δράστης και βοηθάει στο να καταλάβει η αιγυπτιακή κοινωνία ότι η παρενόχληση είναι έγκλημα με σοβαρές συνέπειες. Η οργανωμένη και λεπτομερής καταγραφή του Χάρτη έχει επίσης συμβάλλει στη δημιουργία εκστρατειών ευαισθητοποίησης γύρω από το θέμα και προσπαθειών ανάληψης δράσης κατά της σεξουαλικής παρενόχλησης στην Αίγυπτο.
Η εκστρατεία Πάρτε πίσω τη Τεχνολογία! είναι μια πρωτοβουλία της Ένωσης για Προοδευτικές Επικοινωνίες, ενός παγκόσμιου δικτύου που ασχολείται με τα δικαιώματα και τον ακτιβισμό στην επικοινωνία και στο internet. H καμπάνια τους καταγράφει περιστατικά έμφυλης βίας στο κυβερνοχώρο όπως revenge-porn, slut-shaming, λογοκρισία, εκφοβισμό, σεξουαλική παρενόχληση, εκβιασμό και παραβίαση προσωπικών δεδομένων. Στην προσπάθεια τους αυτή καλούν τις γυναίκες να διεκδικήσουν την τεχνολογία ως εργαλείο αφήγησης των δικών τους ιστοριών και δημιουργίας των δικών τους μαρτυριών και αναπαραστάσεων για τη βία που δέχονται ως γυναίκες. Ο συγκεκριμένος χάρτης είναι παγκόσμιος και δεν αφορά μια συγκεκριμένη χώρα και μάλιστα για την Ελλάδα δεν υπάρχει καταγραφή περιστατικών μέχρι στιγμής. Η Ένωση συνεργάζεται και με άλλες πλατφόρμες καταγραφής τέτοιων περιστατικών σε διάφορες χώρες όπως τα Βαλκάνια (Αλβανία, Σερβία, Μαυροβούνιο, Κροατία, Βοσνία – Ερζεγοβίνη), το Πακιστάν, την Αργεντινή, τη Κολομβία το Πακιστάν, το Κονγκό, τις Φιλιππίνες και τη Κένυα.
Οι χάρτες αυτοί ανεξάρτητα με ποιο είδος βίας κατά της γυναίκας καταγράφουν, έχουν ένα κοινό στόχο, αυτόν της κατάδειξης της ανάγκης για δράση απέναντι στη βία αυτή. Οι βιασμοί, οι γυναικοκτονίες, η σεξουαλική παρενόχληση και ο εκφοβισμός όπου και αν λαμβάνουν χώρα είναι εγκλήματα τα οποία πρέπει να σταματήσουν. Οι χάρτες ρίχνουν φως στα περιστατικά αυτά κάνοντας τα ορατά και υπαρκτά. Παράλληλα, προσφέρουν πληροφορίες και στοιχεία τα οποία είναι απαραίτητα για τη καταπολέμηση της έμφυλης βίας, καθώς και στοιχεία δομών στις οποίες μπορούν οι γυναίκες να απευθυνθούν για βοήθεια.
Η καταγραφή της έμφυλης βίας είναι απαραίτητη τόσο για την ανάδειξη του ζητήματος στα πλαίσια της μετατόπισης της κοινωνίας, αλλά και για την παροχή διεξόδου στις ίδιες τις γυναίκες που κακοποιούνται, καταπιέζονται και κινδυνεύουν. Μιλώντας για την βία που μας ασκείται και καταγγέλοντας την μπορούμε να ξεφύγουμε από αυτήν, να συμβάλλουμε στην ορατότητα της προκειμένου να βοηθήσουμε άλλες γυναίκες να μιλήσουν και να καταγγείλουν, να είμαστε λιγότερο μόνες.
Καταγγέλουμε και μιλάμε για την κακοποίηση –οι ντροπή ανήκει στους κακοποιητές.
Διευθύνσεις Χαρτών:
Ινδία: Mapping Sexual Violence
Μεξικό: Feminicidios en México
Αίγυπτος: Harass Map
Εκστρατεία Take back the Teck!
ΗΒ: #WEcount